بيماري هاي مردانه را بشناسيد!

طبق بررسي‌هايي كه در سال 1382 انجام شده، بار بيماري‌ها و آسيب در كشور در جنس مذكر براي همه سنين بيشتر نشان مي‌دهد كه در واقع تعداد سال‌هاي از دست رفته به علت مرگ زودرس و همچنين سال‌هاي سپري‌شده توام با ناتواني به ترتيب عواملي را به خود اختصاص داده كه شامل حوادث ترافيكي، بلايا و حوادث غيرمترقبه، بيماري‌هاي ايسكميك قلب (آنژين صدري و سكته قلبي)، سقوط از ارتفاع يا در سطح حوادث ناشي از تاثير نيروهاي مكانيكي بيجان و جاندار است و متاسفانه مردان به سلامت خودشان توجه ندارند.

 

هر ساله برنامه‌هاي آموزشي - درماني متعددي به وسيله وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي با همكاري انجمن اورولوژي ايران، انجمن پزشكان عمومي ايران و سازمان نظام پزشكي در سراسر كشور برگزار مي‌شود. هدف از اجراي اين برنامه‌ها، شناسايي مبتلايان به بيماري‌هاي خاموشي است كه به مردان و پسران مربوط مي‌شود؛ از جمله بيماري‌هاي مثانه، پروستات، تومور‌هاي كليه، بيضه نزول‌نكرده، ناتواني جنسي و... متاسفانه آقايان اغلب زماني به پزشك مراجعه مي‌كنند كه فرصت مناسب براي درمان از دست رفته است.

 

اين موضوع به نوبه خود بر كيفيت زندگي تمام افراد جامعه تاثير بسزايي مي‌گذارد زيرا مردان ضامن امنيت خانواده هستند، بنابراين توجه به سلامت جسمي و رواني مردان، ايجاد فرهنگ توجه به سلامت قبل از بيماري، پيشگيري اوليه و تشخيص زودهنگام بيماري‌هاي بدون علامت، افزايش دسترسي مردان به اطلاعات سلامت و توجه به نيازهاي بهداشتي، آموزشي و درماني مردان از اهميت ويژه‌اي برخوردار است.

 

 

مردان از لحاظ تفاوت‌هاي ساختار بدني، هورموني، خصوصيات جنسيتي و شغلي نسبت به خانم‌ها در برابر بعضي از بيماري‌هاي واگير و غيرواگير و مشكلات بهداشتي، آسيب‌پذيري بيشتري دارند، بنابراين بعضي از بيماري‌ها در آقايان بيشتر از خانم‌ها ديده مي‌شود. سرطان كليه يكي از كشنده‌ترين سرطان‌هاي دستگاه ادراري – تناسلي است كه ميزان شيوع آن بين آقايان در جهان و ايران تقريبا 2 برابر خانم‌هاست. امروزه بيشتر تومورهاي كليه به‌صورت اتفاقي در سشونوگرافي كليه‌ها تشخيص داده مي‌شوند و علامت باليني ايجاد نمي‌كنند. درمان سرطان كليه، جراحي است كه در صورت كوچك بودن تومور فقط شامل برداشتن تومور مي‌شود اما اگر تومور بزرگ باشد، بايد تمام كليه برداشته شود.

بيماري بواسير خيلي بسيار ديده مي شود، كه علت آن نشستن هاي طولاني و همچنين عدم توجه به درست نشستن است.

 

سرطان مثانه نيز در مردان ايراني 4 تا 5 برابر بيشتر از خانم‌ها ديده مي‌شود و مانند سرطان پروستات جزو 4 سرطان شايع بين مردان است. متاسفانه سرطان مثانه و سرطان پروستات ممكن است براي سال‌ها بي‌علامت بمانند. براي اين بيماري‌ها اقدامات پيشگيري تا حدي موثر است و اقدامات درماني موثري وجود دارد. سرطان بيضه هم بيشتر در آقايان 15 تا 40 ساله ديده مي‌شود.

غده پروستات از ديگر اجزاي دستگاه ادراري- تناسلي آقايان است كه بيماري‌هاي آن بسيار شايع هستند. يكي از اين بيماري‌ها، پروستاتيت مزمن است. اين بيماري بيشتر در سنين جواني ديده مي‌شود. از دهه 50 سالگي به بعد نيز بزرگي خوش‌خيم پروستات افزايش شيوع پيدا مي‌كند. درواقع، هرچه سن بالاتر مي‌رود، احتمال ابتلا به بزرگي خوش‌خيم پروستات بيشتر مي‌شود، به‌طوري كه بيش از 80 درصد از آقايان بالاي 70 سال به اين بيماري مبتلا هستند. سرطان پروستات هم بيشتر از 50 سالگي به بعد ديده مي‌شود، هرچند با شيوع خيلي كمتر در سنين پايين‌تر نيز رخ مي‌دهد. سرطان‌هاي ريه و معده از ديگر بيماري‌هايي هستند كه در مردان بيشتر از خانم‌ها ديده مي‌شوند. شيوع بيماري‌هاي جنسي و آميزشي و رفتارهاي پر خطر به‌ويژه مصرف مواد مخدر نيز در مردان به مراتب بيشتر از زنان است. مطالعات نشان داده‌اند بيشتر مبتلايان به ايدز را در ايران آقايان تشكيل مي‌دهند.

بيماري ديگر واريس است كه نوعي اتساع غيرعادي و پيچ‌خوردگي وريد‌هاي سطحي است كه به دليل گردش خون غيرعادي در اندام‌ها ايجاد مي‌شود. اين عارضه مي‌تواند علل مختلفي داشته باشد و معمولا در اندام‌هاي تحتاني شايع است اما به ندرت در نقاط ديگر هم ديده مي‌شود. به‌طور كلي علت ايجاد واريس، نارسايي دريچه‌هاي لانه كبوتري در اندام‌هاي تحتاني است كه اين نارسايي خود به دلايل مختلفي ايجاد مي‌شود. ايستادن‌هاي طولاني‌مدت به صورت بي‌حركت و ثابت در يك مكان مهم‌ترين و شايع‌ترين علت ايجاد واريس است

مصرف سيگار و الكل هم در مردان به مراتب بيشتر از زنان است. ناتواني جنسي از ديگر مشكلات شايع آقايان است كه بي‌توجهي به آن مي‌تواند موجب سردي در روابط خانوادگي و افزايش آمار طلاق ‌شود، در حالي كه اين مساله در بيشتر موارد با مراجعه به پزشك و دريافت درمان‌هاي ساده قابل‌رفع است. دلايل ناباروري نيز در نيمي از موارد به آقايان مربوط مي‌شود.

واريكوسل، يكي ديگر از بيماري‌هاي مختص آقايان است كه در آن وريدهاي بند بيضه گشاد مي‌شوند. اين بيماري از طريق معاينه اورولوژيست قابل‌تشخيص است و در جوانان و نوجوانان از اهميت بيشتري برخوردار است زيرا مي‌تواند باعث اشكال در توليد اسپرم و عقيمي شود. اگر در آزمايش مني بيمار مبتلا به واريكوسل، اختلال اسپرم ديده شود، فرد بايد تحت عمل جراحي براي رفع واريكوسل قرار بگيرد. سرطان بيضه نيز شايع‌ترين‌ سرطان بين مردان 15 تا 35 ساله است. اين سرطان با ايجاد توده در بيضه خود را نشان مي‌دهد.

آقايان در بسياري از موارد، علائم غيرطبيعي را در بدن خود ناديده مي‌گيرند. يكي از اين علائم مهم، درد قفسه ‌سينه است. شايع‌ترين علامت پيش از يك سكته قلبي در آقايان، ابتدا درد قفسه سينه و سپس انكار آن از سوي بيمار است. طبق توصيه پزشكان بايد با هر نوع احساس ناراحتي، درد تيركشنده يا فشار در قفسه ‌سينه و تنگي نفس هرچه سريع‌‌تر به پزشك مراجعه كرد. چاقي شكمي از ديگر نشانه‌هاي مهمي است كه آقايان بايد به آن توجه ويژه‌اي داشته باشند. اين نوع چاقي مي‌تواند علامت خاموش چند اختلال در بدن باشد؛ از جمله كاهش هورمون مردانه تستوسترون، ديابت، بيماري عروق كرونر قلبي و بالا بودن چربي‌خون. يكي ديگر از مسايل مهم در زندگي آقايان مشكلات روابط جنسي است.

 

اين مشكل مي‌تواند ناشي از مسايل رواني يا اختلالات عروق خوني آلت تناسلي باشد. اگر از ناتواني يا بي‌ميلي جنسي رنج مي‌بريد حتما بايد به پزشك مراجعه كنيد و موضوع را با او در ميان بگذاريد. تكرر ادرار از ديگر علائم مهمي است كه اغلب آقايان آن را به بالا رفتن سن ربط مي‌دهند و نسبت به آن بي‌توجه هستند، در حالي كه اين مشكل در آقايان اغلب به‌دليل بزرگي خوش‌خيم پروستات ايجاد مي‌شود. پروستاتيت نيز به‌دليل ايجاد عفونت يا تحريك مي‌تواند باعث تكرر ادرار شود. براي علت‌يابي تكرر ادرار در آقايان نياز به معاينه پزشك، آزمايش ادرار، اندازه‌گيري ميزان PSA (آنتي‌ژن اختصاصي پروستات)، بررسي عملكرد كليه‌ها و سونوگرافي وجود دارد.

آقايان به‌طور متوسط نسبت به خانم‌ها طول عمر كمتري دارند، اما آنها نيز مي‌توانند با پيروي از شيوه زندگي سالم و چند عادت درست بهداشتي به طول عمر و كيفيت زندگي خود بيفزايند. اين افراد مي‌توانند با ترك سيگار، حفظ وزن مناسب، ورزش منظم و روزانه، مصرف نكردن نوشيدني‌هاي الكلي و پيروي از يك رژيم غذايي سالم و كم‌چرب به ميزان قابل‌توجهي از خطر ابتلا به بيماري‌هاي قلبي، گرفتگي عروق، ديابت، انواع سرطان‌ها و بسياري از بيماري‌هاي ديگر بكاهند. كاهش ميزان استرس نيز مي‌تواند در حفظ سلامت آقايان تاثير بسزايي داشته باشد زيرا استرس از طريق افزايش هورمون‌هايي مثل آدرنالين باعث افزايش كلسترول خون و خطر گرفتگي عروق و سكته مي‌شود.

• در بيشتر موارد براي تشخيص سرطان پروستات در هيچ جاي دنيا تست غربالگري اجباري براي تمام جامعه وجود ندارد. درواقع، بررسي‌ها در مراجعه فرد به پزشك و به پيشنهاد پزشك و خواست بيمار انجام مي‌شود.

• هر نوزاد مذكر بايد از نظر پايين آمدن بيضه در كيسه بيضه معاينه شود. به بالا بودن بيضه‌ها يا بيضه نزول نكرده، «كريپتوركيديسم» مي‌گويند كه نياز به پيگيري و درمان دارد.

- نوزادان پسر بايد از نظر محل سوراخ مجراي روي آلت بررسي شوند. اگر سوراخ آلت در نوك آن قرار نداشته باشد و در قسمت ديگر آلت باشد بايد با كمك جراحي ترميمي در سن مناسب اصلاح شود.

• در سنين بلوغ و پس از آن بايد به واريكوسل توجه كرد. براي اين منظور اورولوژيست‌ بايد بيضه‌ها و بند بيضه را معاينه كند.

• در سنين جواني با توجه به اهميت سرطان بيضه فرد بايد بيضه‌هاي خود را معاينه كند. اين نوع معاينه از طريق پزشك به بيمار آموزش داده مي‌شود.

• از سن 50 سالگي به بالا در صورت مراجعه و درخواست بررسي سلامت توسط بيمار مي‌توان تست PSA و معاينه انگشتي پروستات را براي تشخيص سرطان پروستات انجام داد. از آن به بعد نيز هر 1 تا 2 سال اين بررسي تكرار مي‌شود. در صورتي كه در بستگان درجه اول مانند پدر يا برادر سابقه سرطان پروستات وجود داشته باشد اين آزمايش و معاينه بهتر است از سن 40 تا 45 سالگي آغاز شود.

- انجام آزمايش ادرار و آزمايش‌هاي بررسي عملكرد كليه در تمام سنين مي‌تواند به تشخيص بيماري‌ها و سرطان‌هاي كليه و مثانه كمك كند. سونوگرافي كليه‌ها، مثانه و پروستات نيز در تشخيص بيماري‌هايي مانند سنگ، تومور و كيست كمك‌كننده است. البته كنار اين موارد، گرفتن شرح حال و معاينه هم بايد به وسيله پزشك انجام شود.

پروستات از جمله غددي است كه فقط در بدن آقايان يافت مي‌شود. اين غده گردومانند، درست زير مثانه و جلوي راست‌روده (بخش انتهايي روده بزرگ) قرار دارد و از بيرون بدن قابل‌مشاهده يا لمس نيست. از آنجايي كه شيوع بيماري‌هاي پروستات ميان آقايان بسيار بالاست، در اين بخش به علائم، راه‌هاي تشخيص و درمان 3 مورد از اين بيماري‌ها مي‌پردازيم.

پروستاتيت همان التهاب پروستات است كه بيشتر در دوران جواني ديده مي‌شود. اين اختلال عامل مراجعه 8 درصد از بيماران به متخصصان اورولوژي و 1 درصد از بيماران به مراكز بهداشتي- درماني است، بنابراين به عنوان شايع‌ترين مشكل دستگاه ادراري در آقايان زير 50 سال شناخته مي‌شود. پروستاتيت انواع مختلفي دارد؛ از جمله پروستاتيت حاد عفوني، پروستاتيت مزمن عفوني و پروستاتيت مزمن غيرعفوني.

• پروستاتيت حاد عفوني: اين بيماري به‌دليل عفونت در پروستات به‌وجود مي‌آيد و بسيار جدي است. ورود ميكروب‌هاي روده به پروستات از طريق مجراي ادراري از شايع‌ترين عوامل آن محسوب مي‌شود. عفونت ادراري، داشتن سوند ادراري، ضعف سيستم ايمني بدن، رابطه جنسي نامتعارف و عفونت‌هاي مقاربتي نيز از ديگر عوامل مستعدكننده اين بيماري هستند. علائم پروستاتيت حاد عفوني معمولا شامل تكرر ادرار، احساس فوريت در ادرار كردن، تب و لرز، سوزش ادرار، بدن‌درد، تهوع و استفراغ، جريان ادرار ضعيف، انزال دردناك، درد در ناحيه تناسلي، كشاله ران، تحتاني شكم و تحتاني پشت و گاهي احتباس ادرار مي‌شود.

 

اين نوع پروستاتيت را مي‌توان از طريق علائم باليني، معاينه و بررسي‌هاي آزمايشگاهي و راديولوژيك تشخيص داد. درمان آن هم طي 4 تا 6 هفته با كمك آنتي‌بيوتيك انجام مي‌شود، اما اگر بيماري شديد باشد، فرد بايد براي دريافت آنتي‌بيوتيك تزريقي و سرم در بيمارستان بستري شود و بعد درمان را با آنتي‌بيوتيك خوراكي ادامه دهد.

• پروستاتيت مزمن عفوني: اين نوع پروستاتيت بسيار شايع است اما شدت علائم آن كمتر از پروستاتيت حاد عفوني است. تقريبا 10 درصد از آقايان طي دوره‌اي در زندگي خود علائم آن، به‌خصوص عفونت‌هاي عود‌كننده ادراري را تجربه مي‌كنند.

اين بيماري همراه با تب نيست و بيشتر با سوزش ادرار، فوريت ادرار، تكرر ادرار، شب‌بيداري براي ادرار كردن، انزال دردناك، درد پشت و درد مياندوراه تظاهر پيدا مي‌كند. همچنين اگر بيمار آزمايش ادرار بدهد، عفونت در آن مشخص خواهد شد. درمان پروستاتيت مزمن عفوني با استفاده از آنتي‌بيوتيك طي 4 تا 6 هفته انجام مي‌شود. البته بعضي افراد بايد براي مدت طولاني‌تري دارو دريافت كنند. آلفابلاكرها (داروهاي شل‌كننده پروستات) نيز در بهبود علائم تاثيرگذارند.

• پروستاتيت مزمن غيرعفوني: شايع‌ترين نوع پروستاتيت، نشانگان درد لگني مزمن يا پروستاتيت مزمن غيرعفوني است. بيماران مبتلا به اين نشانگان نشانه‌هاي پروستاتيت مزمن را تجربه مي‌كنند اما در آزمايش ادرار و ترشحات پروستات خود ميكروب ندارند. از جمله عوامل آن مي‌توان به مجموعه‌اي از علل هورموني، التهابي، ايمونولوژيك و عصبي اشاره كرد. احتمال ابتلا تحت استرس و اضطراب شديد رواني نيز بيشتر مي‌شود. براي درمان معمولا از داروهاي شل‌كننده عضلات پروستات، داروهاي ضدالتهابي و ديگر شل‌كننده‌هاي عضلاني استفاده مي‌شود اما بايد يادآور شد كه درمان اين نوع پروستاتيت دشوار است.

 

 

• علل و علايم: بزرگي خوش‌خيم پروستات از بيماري‌هاي شايع دستگاه تناسلي در آقايان با سنين بالاست. اندازه اين غده به‌طور طبيعي در 2 دوره از زندگي بزرگ مي‌شود. اولين بار در دوران بلوغ اين اتفاق مي‌افتد و طي آن پروستات 2 برابر مي‌شود. دوره بعدي از حدود 25 سالگي آغاز مي‌شود و تا پايان عمر ادامه دارد. درواقع، طي اين دوره است كه مي‌گوييم پروستات به‌صورت خوش‌خيم بزرگ مي‌شود. اين افزايش اندازه تا قبل از 40 سالگي معمولا علامتي ايجاد نمي‌كند اما تقريبا نيمي ‌از افراد 51 تا 60 ساله و 90 درصد از مردان بالاي 80 سال دچار علائم مي‌شوند. علاوه بر سن، عواملي مانند سابقه فاميلي، چاقي، بيماري قلبي، ديابت و نداشتن فعاليت بدني نيز بر ايجاد اين بيماري نقش دارند.

 

بزرگي خوش‌خيم پروستات باعث فشار آمدن به مجراي ادرار و تنگ شدن آن مي‌شود، بنابراين به دنبال آن علائمي مانند تكرر ادرار، تاخير در شروع جريان ادرار، جريان ادرار ضعيف، زور زدن هنگام ادرار، نياز به ادرار كردن در زمان خواب، درد حين ادرار، قطع و وصل شدن ادرار و درد هنگام انزال بروز پيدا مي‌كند. البته در بعضي موارد تا زماني كه احتباس ادرار اتفاق نيفتد، فرد متوجه بيماري خود نمي‌شود.

• راه تشخيص: اين بيماري را مي‌توان با گرفتن شرح حال، معاينه باليني و راديولوژي تشخيص داد. تست‌هاي آزمايشگاهي و سيستوسكوپي (مشاهده مجرا، پروستات و مثانه با كمك لوله باريك مجهز به دوربين) نيز براي رد علل ديگر و انتخاب نوع جراحي به كار مي‌روند. اگر بزرگي خوش‌خيم پروستات تحت درمان قرار نگيرد باعث عوارضي مانند نارسايي كليه‌ها (به علت برگشت ادرار از مثانه به حالب‌ها)، سنگ مثانه، عفونت ادراري و خونريزي ادراري خواهد شد. درواقع، انسداد ادراري حاصل از بزرگي پروستات باعث مي‌شود مثانه براي بيرون دادن ادرار تحت فشار قرار بگيرد، بنابراين پس از مدتي مثانه نيز دچار اختلال مي‌شود.

• راه درمان: بزرگي خوش‌خيم پروستات در بعضي موارد به درمان نياز ندارد و فقط بايد تحت نظر باشد. در صورت نياز به درمان ابتدا از دارو استفاده مي‌شود اما براي بازگرداندن پروستات به اندازه اوليه خود هيچ داروي قطعي‌اي وجود ندارد، بلكه داروها بيشتر باعث بهبود علائم و جريان ادرار مي‌شوند. از جمله اين داروها مي‌توان به آلفابلاكرها (شل‌كننده‌هاي عضلات صاف پروستات) و مهاركننده‌هاي گيرنده‌هاي هورمون مردانه اشاره كرد كه گروه دوم 20 درصد از حجم پروستات را كم مي‌كنند اما با قطع دارو، پروستات دوباره بزرگ مي‌شود. اگر هم احساس ناراحتي فرد باوجود درمان دارويي ادامه پيدا كند و عوارض ايجاد شود، نياز به جراحي مطرح خواهد شد. در اين رابطه روش‌هاي مختلفي وجود دارد و انتخاب روش مناسب به شرايط بيمار وابسته است. اگر اندازه پروستات خيلي بزرگ باشد، جراحي باز انتخاب مي‌شود. براي پروستات‌هاي كوچك‌تر نيز روش تراش اندوسكوپيك پروستات به كار مي‌رود كه از طريق مجرا و بدون شكاف جراحي انجام مي‌شود. روش‌هاي ديگر از جمله روش ليزري نيز تاكنون نتوانسته‌اند جايگزين 2 روش بالا شوند.

• علل و علايم: سرطان پروستات يكي ديگر از بيماري‌هاي شايع تناسلي در سنين بالا و دومين سرطان شايع سيستم ادراري-تناسلي ميان آقايان در ايران شناخته شده است. طي اين بيماري توموري بدخيم معمولا از قسمت خارجي غده پروستات شروع به رشد مي‌كند و با گذشت زمان بزرگ‌تر مي‌شود. سپس به‌تدريج به قسمت داخلي پروستات و بعد به ساير نقاط بدن انتشار پيدا مي‌كند. علت بروز اين سرطان مشخص نيست اما بعضي عوامل احتمال ابتلا به آن را بالا مي‌برند؛ از جمله افزايش سن، سابقه خانوادگي و ژنتيك، نژاد آفريقايي، رژيم غذايي حاوي چربي بالا، مصرف كم ميوه و سبزيجات و تماس با كادميوم.

اين سرطان ابتدا علامتي از خود نشان نمي‌دهد اما به‌تدريج با بزرگ شدن تومور، بر پيشابراه فشار وارد كرده و علائم ادراري ايجاد مي‌كند. از جمله اين نشانه‌ها مي‌توان به تكرر ادرار، به‌خصوص شب‌ها، مشكل در دفع ادرار، درد يا سوزش حين ادرار، مشاهده خون در ادرار، جريان ادراري ضعيف (طوري كه مدت زمان بيشتري طول مي‌كشد تا مثانه تخليه شود)، تاخير در شروع ادرار و احساس نياز فوري به دفع ادرار اشاره كرد. اگر هم سرطان به نواحي ديگر بدن گسترش پيدا كند، مي‌تواند باعث علائمي‌ مانند استخوان‌درد شود زيرا شايع‌ترين محل براي گسترش آن، استخوان‌ها، به‌خصوص در ناحيه لگن و ستون مهره‌ها هستند.

• راه تشخيص: در مراحل اوليه سرطان پروستات تنها مي‌توان از طريق معاينات منظم و دوره‌اي آن را تشخيص داد. يكي از اين معاينات، لمس سطح پروستات با انگشت از طريق مقعد است. اندازه‌گيري آزمايشگاهي سطح PSA در خون (آنتي‌ژن اختصاصي پروستات) نيز مي‌تواند به تشخيص سرطان كمك كند. اگر معاينه با انگشت نتيجه غيرطبيعي داشته باشد و در عين حال ميزان PSA بالا باشد به احتمال 60 درصد فرد سرطان پروستات دارد. در اين صورت بايد آزمايش‌هاي تشخيصي بيشتري انجام شود؛ از جمله نمونه‌برداري سوزني از پروستات. در اين آزمايش، قسمت كوچكي از پروستات با سوزن مخصوصي برداشته مي‌شود و زير ميكروسكوپ قرار مي‌گيرد. اگر جواب نمونه‌برداري از لحاظ وجود سرطان مثبت باشد بايد براي بررسي گسترش بيماري به ديگر نقاط بدن، آزمايش‌هايي مثل سي‌تي‌اسكن و ام‌آر‌آي انجام شود.

• راه درمان: سرطان موضعي پروستات را مي‌توان از طريق جراحي و راديوتراپي درمان كرد. در اين روش جراحي كل غده پروستات، كيسه‌هاي مني و غدد لنفاوي ناحيه‌اي از بدن خارج مي‌شوند.

با كمك راديوتراپي نيز ناحيه درگير تحت تابش اشعه قرار مي‌گيرد. البته اگر بيمار مسن و در مراحل اوليه سرطان باشد، شايد هيچ درماني براي او تجويز نشود و فقط تحت كنترل قرار بگيرد زيرا روند پيشرفت سرطان پروستات كند است. در بعضي موارد نيز فرد بايد از هورمون‌درماني به تنهايي يا همزمان با راديوتراپي بهره گيرد.