پارگي يا شكاف در ناحيه مقعد را شقاق مقعد ميگويند. شقاق معمولا به دنبال يبوست و دفع يك مدفوع قطور و سفت و گاهي به دنبال اسهال شديد رخ ميدهد. به ندرت بيماري كرون باعث شقاق ميشود. اين بيماري در تمام سنين و حتي در شيرخواران نيز رخ ميدهد.
شقاق توسط معاينه باليني پزشك و مشاهده مقعد تشخيص داده ميشود. بعد از بهبود مرحله دردناك شديد شقاق، ديدن روده بزرگ با كولونوسكوپي خصوصا در افراد بالاي 50 سال و درمواردي كه خونريزي وجود دارد توصيه ميشود. شقاق اگربيشتر از 6 هفته طول بكشد، مزمن ناميده ميشود. شقاق باعث انقباض عضله اسفنكتر مقعد ميشود.
پارگي يا شكاف در ناحيه مقعد را شقاق مقعد ميگويند. شقاق معمولا به دنبال يبوست و دفع يك مدفوع قطور و سفت و گاهي به دنبال اسهال شديد رخ ميدهد. به ندرت بيماري كرون باعث شقاق ميشود. اين بيماري در تمام سنين و حتي در شيرخواران نيز رخ ميدهد.
شقاق توسط معاينه باليني پزشك و مشاهده مقعد تشخيص داده ميشود. بعد از بهبود مرحله دردناك شديد شقاق، ديدن روده بزرگ با كولونوسكوپي خصوصا در افراد بالاي 50 سال و درمواردي كه خونريزي وجود دارد توصيه ميشود. شقاق اگربيشتر از 6 هفته طول بكشد، مزمن ناميده ميشود. شقاق باعث انقباض عضله اسفنكتر مقعد ميشود.
علايم شقاق درد شديد به هنگام عبور مدفوع سفت يا حجيم درد به هنگام نشستن روي زمين يا صندلي وجود رگههايي از خون روي كاغذ توالت، لباس زير، يا پوشك بچه خارش اطراف مقعد كودكان مبتلا ممكن است از اجابت مزاج امتناع كنند
علت شقاق علت دقيق آن مشخص نيست. اما علايم معمولاً بعد از فشار آمدن به مقعد، ناشي از مدفوع سفت و حجيم ظاهر ميشوند.
عوامل افزايشدهنده خطر يبوست بارداري هاي متعدد سرطان خون بيماري كرون بيماريهاي نقص ايمني
پيشگيري از شقاق روزانه حداقل 8 ليوان آب بنوشيد. غذاي پر فيبر مصرف نماييد. خودداري از نشستن طولاني در دستشويي موقع اجابت مزاج در صورت لزوم، از داروهاي شلكننده مدفوع يا مسهلها استفاده نماييد. به هنگام اجابت مزاج، فشار بيش از اندازه وارد نياوريد.نشستن در آب گرم، درد شقاق را كاهش ميدهد و باعث بهبود خونرساني و شل شدن عضله اسفنكتر مقعد شده و به بهبود آن كمك ميكند. روزانه 2 تا 3 بار و هر بار براي 10 تا 20 دقيقه از اين روش استفاده كنيد
تشخيص شقاق شقاقهاي معمولي عموما در پايين يا بالاي سوراخ مقعد بوده و اگر شقاق در جاي ديگري ديده شود، بايد به فكر علل غير معمول مانند بيماري كرون بود.براي رد ساير علل خونريزي مقعدي، مقعد و راست روده با وسايل مخصوص (آندوسكوپ، سيگموييدوسكوپ) بررسي ميشوند.
رژيم غذايي غذاي پر فيبر مصرف كنيد. مصرف نان سبوسدار، ميوه جات و سبزيجات از قبيل كاهو، آلو، گلابي و انجير. مايعات به مقدار فراوان نوشيده شوند. فعاليت بدني داشته باشيد. غذا را با آرامش بجويد.
درمان شقاق براي بهبود شقاق، ابتدا بايد يبوست رفع شود. اغلب بزرگسالان در عرض 4 تا 6 هفته با درمان خوب ميشوند، به نحوي كه ديگر به جراحي نيازي نخواهد بود. اغلب شيرخواران و كودكان كم سن، بعد از شل كردن مدفوع بهبود مييابند. تحت نظر پزشك مي توانيد از روشها و داروهاي زير استفاده كنيد: 1- پسيليوم و سلولز حاوي فيبر فراوان هستند كه با جذب آب باعث نرم كردن مدفوع ميشوند. 2- بعد از اجابت مزاج، دهانه مقعد را با صابون مخصوص ضد عفوني يا صابون بچه خوب كفمالي كرده و با آب گرم بشوييد و سپس با دستمال توالت خشك كنيد. 3- براي برطرف كردن گرفتگي عضلاني و درد در اطراف مقعد، بايد حوله گرم روي محل گذاشته شود. 4- نشستن در آب گرم، درد را تخفيف ميدهد و باعث بهبود خونرساني و شل شدن عضله اسفنكتر مقعد شده و به ترميم آن كمك ميكند. روزانه 2 تا 3 بار و هر بار براي 10 تا 20 دقيقه از اين روش استفاده كنيد. 5- در كودكان مصرف روغنهاي معدني مانند پارافين و نرم كنندههاي مدفوع نيز توصيه ميشود (البته تحت نظر پزشك). 6- پمادهاي نيتروگليسيرين باعث شل شدن اسفنكتر شده و با گشادكردن عروق، خونرساني بهتر شده و كمك در ترميم زخم ميكند. اين پمادها روزانه 2 تا 3 بار به ميزان يك نخود به اطراف سوراخ مقعد ماليده شده و قبل و بعد از مدفوع كردن نيز تكرار شود. 7- خشك كردن دهانه مقعد، در روند درمان خيلي موثر است. 8- در موارد مزمن، تزريق سم بوتوليسم به داخل اسفنكتر با فلج موقت آن به مدت 3 ماه باعث شل شدن عضله ميشود. تزريق آن توسط پزشك در مطب و بدون بي هوشي امكانپذير است. 9- اگر درمانهاي فوق مؤثر نبود، امكان دارد نياز به جراحي باشد. در جراحي، يا زخم به طور كلي برداشته ميشود، يا اينكه در عضلاتي كه با انقباض خود باعث عدم بهبود زخم ميشوند، تغييراتي داده ميشود.
دارو براي شقاق - براي درد خفيف، از داروهايي مثل استامينوفن يا بيحسكنندههاي موضعي استفاده كنيد. - ماليدن پماد زينك اكسيد يا وازلين به ناحيه شايد باعث جلوگيري از احساس سوزش شود. - نرمكنندههاي مدفوع نيز ممكن است به جلوگيري از بروز درد به هنگام اجابت مزاج كمك كنند. - امكان دارد پماد ليدوكايين توصيه شود.
درمان گياهي براي شقاق - ماليدن لعاب بهدانه به پوست براي تسكين و التيام شقاق مفيد است. - مخلوط ميوه كال توت با سركه جهت شقاق مفيد است. - افراد دچار بواسير يا شقاق ميتوانند از اثرات درماني گياه پنج انگشت سود بجويند و در جوشانده اين گياه بنشينند تا عارضه برطرف شود. - براي درمان شقاق ميتوان عسل را به موضع ماليده و به صورت آرام ماساژ داد. - قبل از اجابت مزاج و دفع مدفوع، دهانه مقعد را با روغن برگ مورد چرب كنيد. اين امر سبب ميشود هنگامي كه براي شستشو دست به دهانه مقعد ميكشيد زخم مقعد دچار كشش و پارگي مجدد نشود. - قبل از هر وعده غذايي، خوردن مخلوط نصف استكان عرق بومادران و نصف استكان عرق آلوئه ورا موثر است. - بعد از ناهار و شام، 2 قاشق غذاخوري اسفرزه را در يك ليوان آب شيرين شده ريخته و بعد از لعاب دادن، آن را ميل كرده و حتما بعد آن يك ليوان پر از آب بنوشيد. - بعد از غذا، يك قاشق سبوس گندم را با يك قاشق جوانه گندم مخلوط كرده و در يك كاسه ماست ريخته و ميل كنيد و حتما بعد از آن يك ليوان آب بنوشيد. - هندوانه و انگور و سبزيجات و گلابي و پرتقال زياد مصرف كنيد. - به هيچ وجه موز و كيوي و سيب مصرف نكنيد.