رپورتاژ: همه چيز درباره شقاق و علائم آن

 دليل پديد آمدن شقاق يا فيشر ، آسيب هاي ناشي از عبور مدفوع سفت و يا اسهال طولاني است. همينطور مواردي نظير زايمان، سابقه جراحي مقعد و استفاده بي مورد ملين ها م قسمتي از علت هاي اين بيماري هستند. شقاق به دو گروه حاد و مزمن قسمت مي گردد. شقاق در مدت  12 هفته اولي كه به وجود مي آيد از گروه حاد شمرده مي شود. شقاق حاد باعث اسپاسم اسفنكتر داخلي مقعد مي شود كه خود باعث بالا رفتن درد، توسعه پارگي و كم شدن خونرساني به آنودرم مي گردد. اين چرخه درد، اسپاسم و ايسكمي باعث بهبود نيافتن زخم شده و شقاق مزمن  را پديد مي آورد.

 دليل پديد آمدن شقاق يا فيشر ، آسيب هاي ناشي از عبور مدفوع سفت و يا اسهال طولاني است. همينطور مواردي نظير زايمان، سابقه جراحي مقعد و استفاده بي مورد ملين ها م قسمتي از علت هاي اين بيماري هستند. شقاق به دو گروه حاد و مزمن قسمت مي گردد. شقاق در مدت  12 هفته اولي كه به وجود مي آيد از گروه حاد شمرده مي شود. شقاق حاد باعث اسپاسم اسفنكتر داخلي مقعد مي شود كه خود باعث بالا رفتن درد، توسعه پارگي و كم شدن خونرساني به آنودرم مي گردد. اين چرخه درد، اسپاسم و ايسكمي باعث بهبود نيافتن زخم شده و شقاق مزمن  را پديد مي آورد.

تقريبا  نود درصد نمونه هاي شقاق در خط وسط و پشت آنوس پديد مي آيند. بقيه موردها در خط وسط و قدام آنوس مشاهده مي گردند. كمتر  از يك درصد نمونه ها هم دو طرفه مي باشند. دليل رايج بودن شقاق در پشت را خونرساني ضعيف تر اين قسمت در مقايسه با قسمت قدامي و كم شدن انعطاف پذيري به خاطر استخواني بودن آن دانسته اند. اگر يك شقاق مزمن در قسمت هايي غير از خط وسط مشاهده شود مي تواند علامت ساير بيماريها نظير كرون، ايدز، سيفليس، سل و يا لوسمي باشد.

نشانه بارز شقاق مقعد، درد شديد و خونريزي، هنگام دفع مدفوع (خون در مدفوع) مي باشد. خونريزي غالبا روشن بوده و به صورت رگه اي روي مدفوع مشاهده مي گردد. گاهي بيمار تا ساعتها بعد از دفع مدفوع از درد و اسپاسم مقعد رنج مي كشد. در معاينه حضوري، با كنار زدن دو طرف باسن احتمال دارد، شقاق مشاهده شود ولي اگر مشاهده نشد، علت نبود اين بيماري نيست. غالبا درد بيمار، به حدث شديد مي باشد كه امكان معاينه انگشتي ركتوم و يا ركتوسكوپي نيست. در حالتي كه شكي در باره تشخيص وجود دارد و يا احتمال ساير بيماري ها نظير آبسه پري آنال است بهتر است بيمار زير بيهوشي معاينه گردد.

شقاق حاد خود را به صورت يك زخم خطي بروز مي دهد. ولي شقاق مزمن زخم گسترده تري مي باشد كه لبه هاي برجسته اي را داراست و فيبرهاي سفيد عضله اسفنكتر داخلي در كف آن مشاهده مي گردد. معمولا در سمت خارجي اين زخم يك منگوله پوستي ( Skin tag) و در سمت داخلي آن يك پاپيلاي مقعدي هيپرتروفيه ( sentinel pile) يا زائده نگهبان مشاهده مي گردد.

به همين خاطر قسمتي از نشانه هاي آشگار شدن شقاق يا فيشر را در زير به صورت خلاصه مي آوريم تا موقع ظاهر شدن اين نشانه ها در  اسرع وقت به پزشك متخصص مراجعه فرمائيد.

نشانه هاي بيماري شقاق يا فيشر

1- دارا بودن درد در موقع دفع مدفوع
2-خون ريزي از ناحيه مقعد
3-خون ريزي موقع مدفوع (خون در مدفوع) 
4-سوزش و خارش قسمت مقعد 
5-مشاهده رگه هاي خوني در روي مدفوع و يا دستمال توالت
6-دارا بودن درد و يا اسپاسم تا مدتها پس از دفع مدفوعپ

پيشگيري از شقاق

در صورتي كه مبتلا به شقاق مقعد هستيد، بعد از بهبودي ، در آينده در مقايسه با ساير اشخاص بيشتر در معرض مبتلا شدن به آن خواهيد  بود. مناسب ترين شيوه به منظور جلوگيري از ايجاد شقاق، پيشگيري از مبتلا شدن به يبوست است. به عبارت ديگر، رژيم غذايي پرفيبر و مايعات را بيشتر استفاده كنيد. مي توانيد بروشورهاي غذايي پرفيبر را فهرست وار تهيه نماييد.

برخي از اشخاص به نظر در معرض دوباره مبتلا شدن به فيشر يا شقاق مي باشند. نصفي از اشخاصي كه مبتلا به شقاق مقعد مزمن مي باشند كه با پماد GTNN به خوبي درمان شده اند و در آينده يك يا چندين بار به آن مبتلا مي شوند. اين اشخاص فشار عضلاني زيادي اطراف مقعد خود دارند. در صورت كشيدگي مقعد، احتمال پارگي ديواره مقعد در ميان اين افراد زياد مي باشد. با اين حال، بار ديگر با مصرف پماد GTN مي توان اقدام به درمان شقاق مقعد كرد. در صورتي كه به صورت مداوم به فيشر يا شقاق مبتلا مي شويد جراحي يكي از شيوه هاي درماني اثرگذار مي باشد. معمولا درمان شقاق مقعد بدون جراحي انجام مي شود و احتياجي  به درمان جراحي نيست و فقط تعداد اندكي از بيماران به جراحي نياز مي يابند.

درمان شقاق يا فيشر

براي درمان بايست دوره زماني درد، اسپاسم و ايسكمي شكسته گردد. نخستين گام درماني تجويز ملين‌هايي مي باشد كه مدفوع را حجيم و  شل مي‌كنند و همراه با آن نشستن در لگن آبگرم را توصيه مي‌كنيم. در اين مرحله تجويز پماد آنتي هموروئيد (حاوي مواد بيحس كننده، كورتون و مواد نرم‌كننده مي‌باشد) و يا ژل ليدوكائين مي‌تواند كمك كننده باشد. اغلب موارد شقاق حاد با چنين درماني بهبود مي‌يابند. در صورتيكه پاسخ درماني كافي گرفته نشد، و يا شقاق از نوع مزمن بود، مي‌توان از داروهاي ديگري استفاده كرد.

درمان شقاق با دارو

نيتروگليسيرين با همان مكانيسمي كه عضلات صاف عروق كرونر را شل مي‌كند مي‌تواند عضله اسفنكتر داخلي را هم شل كرده و از اسپاسم خارج كند. پماد %۰٫۲ (دو دهم درصد) آن براي درمان شقاق استفاده مي‌شود و معتقدند يك اسفنكتروتومي شيميايي موقت ايجاد مي‌كند علاوه  بر آن خونرساني آنودرم را نيز افزايش مي‌دهد. از معايب آن ايجاد سر درد است و بهتر است در حالت خوابيده استفاده شود. در ايران گاهي به اشتباه به بيمار پماد%۲ (دو درصد) داده مي‌شود كه سردرد بسيار شديدي ايجاد مي‌كند. پماد ايزوسوربايد و يا ديلتيازم موضعي و خوراكي نيز مي‌توانند با مكانيسم مشابه به بهبود شقاق كمك كنند و سر درد هم ايجاد نمي‌كنند. درمان دارويي شقاق مزمن در حدود ۶۰۰٪ موارد موثر  است.

درمان شقاق با بوتاكس

تزريق موضعي سم بوتولينيوم (بوتاكس) نيز با فلج موقت عضلات اسفنكتر داخلي، يك نوع اسفنكتروتومي شيميايي موقت ايجاد مي‌كند كه مي‌تواند منجر به بهبودي شقاق گردد. ولي در دراز مدت تا ۴۱٪ احتمال بازگشت شقاق وجود دارد.

درمان شقاق به روش اسفنكتروتومي

جراحي در موارديكه درمان دارويي فايده‌اي نداشته و يا خوب شده و دوباره عود كرده سفارش مي‌گردد. مناسبترين درمان جراحي اسفنكترو تومي لترال مي باشد. قبلاً از ديلاتاسيون تدريجي آنوس زير بيهوشي بهره گرفته مي‌شد كه تا ۴۰۰٪ با عود همراه بود. در اسفنكتروتومي لترال حدود ۳۰٪ فيبرهاي عضله اسفنكتر داخلي در سمت راست يا چپ آنوس قطع مي‌شوند. بيش از ۹۵٪ بيماراني كه اسفنكتروتومي مي‌شوند، با اين درمان با اين درمان بهبود مي‌يابند و ميزان عود آن كمتر از ۱۰٪ مي‌باشد. با اين عمل احتمال بي‌اختياري نسبت به دفع گاز وجود دارد و ميزان اين عارضه بين ۵ تا ۱۵٪ گزارش شده است. اسفنكتروتومي لترال به دو روش باز وبسته انجام مي‌شود. شيوه بسته بر پايه مقالات با عوارض كمتري همراه است.

كاربرد ليزر در درمان شقاق اكثرا در نابود كردن  زايده هاي اضافي كناره مقعد استفاده مي شود و درمان شقاق به صورت كامل انجام نمي شود. اما در موردهايي كه زايده هاي و برخي اوقات زخم هاي خارجي نظير بخيه استفاده نمي شود منجر به پايين آمدن درد شده و خيلي مفيد مي باشد.

درمان جراحي شقاق

در موردهايي كه شقاق يا فيشر به درمان دارويي پاسخي نمي دهد يا بعد از درمان دوباره بازمي گردد  عمل جراحي توصيه مي گردد. عمل ترجيحي، قطع نسبي اسفنكتر داخلي است كه باعث فشار استراحت اسفنكتر پايين آمده مي شود و زخم ترميم مي يابد. در 44 درصد بيماريهاي شقاق پس از اين عمل بي اختياري در دفع گاز يا مدفوع اتفاق مي افتد كه اين درصد در اشخاصي كه به ساير شيوه ها به عنوان نمونه به شيوه دارو درمان مي گردند شبيه به هم مي باشد بنابراين  مناسب ترين شيوه درماني شقاق در اين وضعيت شل كردن اسفنكتر مي باشد.

اصل هاي درماني شقاق

درمان يبوست با رژيم پرفيبر و مايعات و گاهي ملين، كنترل درد، گرم كردن موضع. بي حس كننده هاي موضعي همراه با كورتيكوستروييدها براي كنترل درد مصرف مي شود. اسپاسم اسفنكتر داخلي غالبا با درمان داروئي برطرف نمي شود نيتروگليسيرين و ديلتيازم ۲٪ باعث پرخوني محل و در نتيجه باعث تسريع در بهبودي زخم و سرانجام پايين آمدن يا نابودي اسپاسم مي شود. در موردهايي كه پماد نيتروگليسيرين باعث سردرد مي گردد پماد ديلتيازم مناسب مي باشد. از تزريق بوتاكس هم در درمان شقاق بهره مي برند. نشستن در لگن آب گرم به مدت ۱۵ دقيقه و۳ بار در روز به پايين آوردن اسپاسم اسفنكتر و درد كمك مي‌كند. 

علايم شقاق

 احساس درد در موقع دفع مدفوع، خونريزي، سوزش و خارش، مشاهده خون در مدفوع و غيره از جمله علائم و نشانه هاي شقاق است.

انواع شقاق

شقاق به دو نوع حاد و مزمن در بيمار بروز مي كند كه هر يك درمان مخصوص به خود را دارد.

علل و علائم شقاق

درباره علت ها و نشانه هاي شقاق يا فيشر بيشتر بدانيد.

يبوست و شقاق مقعد

علت مشخص براي يبوست بيان نشده اما نشانه غالب سفت شدن مدفوع و فشار براي خروج آن است كه اگر به موقع مداوا نگردد احتمال تبديل شدن به شقاق را دارد.

نقش ليزر در درمان بيماري هاي مقعد

ليزر در درمان شقاق بسيار كارايي بالايي دارد به طوري كه نيازي به بستري در بيمارستان و گرفتن بيهوشي عمومي يا بي حسي نخاعي كه يكي از علل ترس بيماران است ندارد و نيازي به استراحت چند روزه نيست.

كاهش درد شقاق مقعد

براي‌ برطرف‌ كردن‌ اسپاسم‌ عضلاني‌ و درد در اطراف‌ مقعد، بايد حوله‌ گرم‌ روي‌ محل‌ گذاشته‌ شود. نشستن‌ در لگن‌ حاوي‌ آب‌ گرم‌ نيز درد را تخفيف‌ مي‌دهد.

فيشر يا شقاق مقعد

فيشر يا شقاق ترك و يا زخمي ​مي باشد كه در ​قسمت ابتداي مقعد اتفاق مي افتد كه ​خيلي دردناك ​است و ​برخي اوقات با خونريزي اندكي موقع اجابت مزاج همراه است. 

فرق شقاق مقعد و بواسير

شقاق و هموروئيد (بواسير) دو بيماري ​مختلف در ناحيه مقعد ​مي باشند كه ​آگاه بودن از اختلاف آنها از لحاظ نشانه ها و چگونگي درمان آنها براي بيمار لازم ​مي باشد.

علايم و نشانه هاي شقاق مقعد

شقاق با معاينه باليني توسط پزشك متخصص شقاق مقعد و مشاهده مقعد تشخيص داده مي شود.

شقاق مقعد و فيستول مقعدي

شقاق مقعد شكافى روى پوست ظريف مجراى مقعد است كه معمولاً در اثر دفع مدفوع سفت ايجاد مى‌شود. فيستول مقعد مجراى ارتباطى باريكى است كه بين مجراى مقعد و پوست اطراف سوراخ مقعد ايجاد مى‌شود.

شقاق مقعد و درمان آن

آب گرم، خوردن غذاهاي محرك راه هايي براي درمان شقاق هستند اما براي معالجه و درمان كامل بايد به پزشك متخصص مراجعه نماييد.

شقاق مقعد مزمن

شقاق مزمن مقعد سبب سرطان روده بزرگ و مقعد نمي شود ولي برخي اوقات به خاطر عفونت محل، تبديل به يك فيستول مقعدي ميشود كه در اين صورت حتما بايد جراحي شود.

شقاق مقعد به علت يبوست مزمن

هواي تازه و انجام ورزش به طور منظم تاثير بسزايي در تسريع روند بهبودي شقاق مقعد ناشي از يبوست دارد.

شقاق مقعد بعد از سزارين

علت اين نوع شقاق از يبوست است كه شقاق مقعد بعد از سزارين، همان زخم يا ترك خوردگي انتهاي روده است كه معمولاً با درد و يا سوزش شديد در اين ناحيه همراه است.

 براي رزرو وقت به اينجا مراجعه كنيد.

يدان ونك، خيابان ملاصدرا، خيابان پرديس، نبش زاينده رود، پلاك 16 طبقه دوم